Ένας θρύλος του 19ου αιώνα λέει ότι η Αλήθεια και το Ψέμα συναντήθηκαν κάποτε. Το Ψέμα καλημέρισε την Αλήθεια της είπε «Ωραία μέρα σήμερα».
Η Αλήθεια για να βεβαιωθεί κοίταξε γύρω και τον ουρανό και όντως η μέρα ήταν ωραία. Περπάτησαν για λίγο ώσπου έφτασαν σε ένα μεγάλο πηγάδι γεμάτο νερό. Το Ψέμα βούτηξε το χέρι του στο νερό και γυρίζοντας στην Αλήθεια της είπε «Ωραίο και ζεστό το νερό. Θες να κολυμπήσουμε μαζί»? Και πάλι η Αλήθεια ήταν καχύποπτη. Δοκίμασε όμως με το χέρι της το νερό και πράγματι ήταν ζεστό.
Μπήκαν λοιπόν και οι δυο τους στο νερό και κολυμπούσαν για αρκετή ώρα, όταν ξαφνικά το Ψέμα, βγήκε από το πηγάδι, φόρεσε τα ρούχα της Αλήθειας και εξαφανίστηκε. Η Αλήθεια θυμωμένη βγήκε γυμνή τρέχοντας παντού ψάχνοντας για το Ψέμα να πάρει τα ρούχα της. Ο κόσμος που την έβλεπε γυμνή, γύριζε το βλέμμα του αλλού είτε από ντροπή είτε από θυμό.
Η φτωχή Αλήθεια ντροπιασμένη γύρισε στο πηγάδι και χώθηκε εκεί για πάντα. Έκτοτε το Ψέμα γυρίζει ανενόχλητο ντυμένο σαν Αλήθεια ικανοποιώντας τα τερτίπια του κόσμου, ο οποίος με κανένα τρόπο δεν θέλει να δει τη γυμνή Αλήθεια.
Πηγή: faretra.info
Η αλήθεια που βγαίνει από το πηγάδι της για να ντροπιάσει την ανθρωπότητα – Πίνακας του Jean-Léon Gérôme (1896)
Πρόκειται για ένα από τα τρία έργα του Jean-Léon Gérôme, που απεικονίζουν το ίδιο θέμα. Δείχνει μια χλωμή, γυμνή γυναίκα, που αναδύεται από το πηγάδι. Είναι σε κίνηση, στρέφεται προς τον θεατή, το στόμα της ανοίγει είτε με έκφραση θυμού, είτε με θαυμασμό. Στο δεξί της χέρι κρατάει ένα κλαδί δράκαινας ή θα μπορούσε να είναι κι ένα μαστίγιο, πιθανώς έτοιμη για επίθεση, και ο προφανής θυμός της έρχεται σε αντίθεση με τη γυμνή ευπάθεια της.
Το χρώμα της επιδερμίδας της τονίζεται από τη σκοτεινή, κρύα πέτρα και τα βάθη του φυλλώματος πίσω της. Στο πάνω μέρος του πίνακα, ένα μπλε και κόκκινο φως πέφτει στους πλινθους, προσαρμόζοντας χρονικά τη σκηνή στο ηλιοβασίλεμα.
Σε αυτήν την παράξενα, συναρπαστική ζωγραφική, το μήνυμα πίσω από την αφήγηση του Gérôme είναι διφορούμενο. Ο καλλιτέχνης σπάνια παρήγαγε αλληγορικά κομμάτια και το νόημα πίσω από αυτόν τον πίνακα αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης. Σε υποθετικό επίπεδο, ο καμβάς είναι μια κυριολεκτική μετάφραση του ρητού του Έλληνα φιλόσοφου Δημόκριτου: “Η αλήθεια βρίσκεται στο κάτω μέρος του πηγαδιού.”
Ωστόσο, ο διευθυντής του μουσείου Eugène Delacroix, Dominique de Font-Réaulx πρότεινε ότι το έργο χρησίμευσε ως επιβεβαίωση των καλλιτεχνικών επιλογών του Gérôme: «Αυτές οι απεικονίσεις της Αλήθειας έγιναν από έναν γηράσκοντα καλλιτέχνη του οποίου ο τρόπος και το στιλ είχαν σοβαρά αμφισβητηθεί από μια νεότερη γενιά καλλιτεχνών, ιδίως από τους Ιμπρεσιονιστές, τους οποίους αντιτάχθηκε έντονα. ” Σε αυτήν την ερμηνεία τότε, η Αλήθεια αντιπροσωπεύει την ανωτερότητα του ρεαλιστικού του στυλ και την αναζήτησή του για ακρίβεια στη ζωγραφική.
Μια κριτική εκείνη την εποχή αναφέρει ότι η γυναίκα ανεβαίνει από το πηγάδι «με μεγάλο θυμό». Είναι αλήθεια ότι το έργο δεν συνάντησε το ίδιο είδος ενθουσιασμού από το κοινό, που υποδέχθηκε μερικά από τα πρώτα έργα του Gérôme με μεγάλο θαυμασμό. Παρόλα αυτά, παραμένει ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα ως ένα φεμινιστικό meme ως σύμβολο της γυναικείας οργής.