Τα υγιή όρια καθορίζουν ποια είναι η κατάλληλη συμπεριφορά στις σχέσεις μας, δηλαδή τη κατάλληλη συμπεριφορά που κρατά και τα δύο μέρη ασφαλή.
Ο καθορισμός υγιών ορίων είναι ζωτικής σημασίας για την αυτοφροντίδα, την αυτοεκτίμηση και τις θετικές σχέσεις.
Αλλά ας καταλάβουμε πρώτα ποια είναι τα όρια.
Τα όρια διαφέρουν από άτομο σε άτομο και επηρεάζονται από παραλλαγές στην κουλτούρα, την προσωπικότητα και το κοινωνικό πλαίσιο. Τα κατάλληλα όρια που διέπουν μια επαγγελματική συνάντηση θα φαίνονταν άσχετα σε μία έξοδο με παλιούς φίλους! Ο καθορισμός ορίων αποτυπώνει τις προσδοκίες μας από τον εαυτό μας και τους άλλους σε διαφορετικά είδη σχέσεων.
Παρακάτω, θα εξετάσουμε τους ορισμούς των ορίων σχέσεων, πώς να θέσετε υγιή όρια, τους διαφορετικούς τύπους σχέσεων και πώς να ορίσετε υγιή όρια σε διαφορετικά περιβάλλοντα.
Όρια στις σχέσεις
Το δέρμα μας είναι ένα προφανές φυσικό όριο, αλλά έχουμε και άλλα είδη διαπροσωπικών ορίων, συμπεριλαμβανομένου ενός ορίου που εκτείνεται πέρα από το σώμα μας.
Σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν κάποιος ξένος στέκεται πολύ κοντά μας. Συχνά το περιγράφουμε ως κάποιος που εισβάλλει στον προσωπικό μας χώρο, αλλά οι ορισμοί του προσωπικού χώρου ποικίλλουν ανάλογα με την κουλτούρα, τον τύπο της σχέσης που έχουμε μαζί του και το κοινωνικό πλαίσιο.
Τα άνετα όρια με τον σύντροφό σας στο σπίτι, δεν θα ήταν κατάλληλα σε ένα διαφορετικό κοινωνικό πλαίσιο, όπως για παράδειγμα σε ένα επαγγελματικό δείπνο.
Ομοίως, το επίπεδο φυσικής οικειότητας, που κρίνεται κατάλληλο να εκφραστεί σε δημόσιους χώρους, ποικίλλει πολύ μεταξύ των πολιτισμών.
Στην Ελλάδα οι αγκαλιές και τα φιλιά είναι αποδεκτά όπως και οι αγκαλιές μεταξύ φίλων, συντρόφων και μελών της οικογένειας κρίνονται κατάλληλες σε κοινόχρηστους δημόσιους χώρους. Όμως δεν ισχύει το ίδιο στο Ντουμπάι.
Παρόλα αυτά, όλοι έχουμε φίλους ή μέλη της οικογένειας μας που αισθάνονται άβολα με την αγκαλιά σε οποιαδήποτε άλλη κατάσταση εκτός από την ιδιωτική με τον σύντροφό τους. Και αυτό γιατί κάθε άτομο είναι διαφορετικό.
Έτσι, συνοπτικά, ένα όριο σχέσης είναι ένα διαπροσωπικό όριο που χαρακτηρίζεται από παραλλαγές στην προσωπικότητα, τον πολιτισμό και το κοινωνικό πλαίσιο.
Πώς να θέσετε υγιή όρια;
Ο καθορισμός υγιών ορίων απαιτεί αυτογνωσία. Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι σχετικά με τις προσδοκίες μας από τον εαυτό μας και τους άλλους, τι νιώθουμε και πότε δεν νιώθουμε άνετα σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Ο καθορισμός υγιών ορίων απαιτεί καλές δεξιότητες επικοινωνίας που μεταδίδουν βεβαιότητα και σαφήνεια.
Η διεκδίκηση περιλαμβάνει την έκφραση των συναισθημάτων μας ανοιχτά και με σεβασμό. Δεν συνεπάγεται την επιβολή απαιτήσεων, αλλά απαιτεί από τους ανθρώπους να σας ακούσουν. Ο καθορισμός υγιών ορίων σημαίνει να διεκδικήσετε τις ανάγκες και τις προτεραιότητές σας ως μια μορφή αυτοφροντίδας.
Τα βήματα για τον καθορισμό υγιών ορίων
Βήμα 1. Να είστε όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαροι όταν μιλάτε στους άλλους για όσα σας αρέσουν και για όσα δεν σας αρέσουν. Δεν χρειάζεται να υψώνετε τη φωνή σας όταν κάποιος ξεπερνά τα όρια σας.
Βήμα 2. Δηλώστε την ανάγκη σας απλά μέσα από την οπτική του τι θέλετε, αντί για το τι δεν θέλετε ή δεν σας αρέσει.
Βήμα 3. Αποδεχτείτε οποιαδήποτε ενόχληση που προκύπτει ως αποτέλεσμα, είτε πρόκειται για ενοχή, ντροπή ή τύψεις. Το τρίτο βήμα είναι κοινό για άτομα με ελλειπή όρια καθώς θέλουν να ευχαριστούν τους άλλους, προβλήματα συνεξάρτησης ή με δυσκολία στο να πουν «Όχι».
Μερικές φορές, οι ενήλικες έχουν μεγαλώσει από φροντιστές της παιδικής ηλικίας που τους έχουν μάθει ότι το να εκφράζουν τις ανάγκες τους είναι κακό και εγωιστικό. Ωστόσο, η μη αποδοχή της δυσφορίας που προέρχεται από τον καθορισμό υγιών ορίων στην ενήλικη ζωή σημαίνει ότι συμβιβάζεστε με ανθυγιεινές σχέσεις που μπορεί να σας προκαλούν λύπη, χειραγώγηση και κακοποίηση.
Παραδείγματα υγιών ορίων στις σχέσεις
– Απορρίψτε οτιδήποτε δεν θέλετε να κάνετε
-Εκφράστε τα συναισθήματά σας με υπευθυνότητα
-Μιλήστε για τις εμπειρίες σας με ειλικρίνεια
-Απαντήστε με ευγένεια τη στιγμή που πρέπει
-Αντιμετωπίστε το πρόβλημα απευθείας με το εμπλεκόμενο άτομο και όχι μέσα από ένα τρίτο άτομο
-Κάντε γνωστές και ξεκάθαρες τις προσδοκίες σας αντί να υποθέτετε ότι οι άνθρωποι μπορούν να τις καταλάβουν
Προσωπικά και Συναισθηματικά Όρια
Πόσο διαθέσιμος είστε συναισθηματικά για τους άλλους ανθρώπους; Όλοι χρειαζόμαστε υποστήριξη σε διαφορετικές στιγμές που η ζωή μας εμφανίζει δυσκολίες με απροσδόκητα γεγονότα. Επίσης, και στις καθημερινές στρεσογόνες στιγμές έχουμε ανάγκη από κάποιον που θα μας καταλάβει.
Ωστόσο, δεν μπορούμε να είμαστε πάντα εκεί για τους ανθρώπους, καθώς συχνά έχουμε άλλες προτεραιότητες να προσέξουμε, όπως δουλειά, οικιακές και οικογενειακές ευθύνες. Ως ενήλικες, πρέπει πρώτα να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Η αυτοφροντίδα είναι το θεμέλιο της υγείας, ενώ το να βάζουμε τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές μας είναι χαρακτηριστικό της συνεξάρτησης, που μπορεί να οδηγήσει σε εξουθένωση.
Όταν δεν διατηρούμε υγιή συναισθηματικά όρια με τους άλλους, μπορεί να νιώθουμε αγανάκτηση, ενοχή και εξάντληση.
Είναι απολύτως φυσικό να αναφέρετε τους περιορισμούς σας σε άτομα που απαιτούν από τους συναισθηματικούς σας πόρους. Εάν πιέζουν τα όριά σας ή συνεχίζουν να τα παραβιάζουν, τότε αυτό δείχνει ότι η σχέση σας μπορεί να είναι εκτός ισορροπίας, προβληματική ή ακόμα και τοξική.
Όταν έχετε να αντιμετωπίσετε πίεση από τους άλλους για να ασχοληθείτε μαζί τους, επαναλάβετε τα όριά σας και αποσυρθείτε ήρεμα. Δεν χρειάζεται να εξηγήσετε υπερβολικά τον εαυτό σας ή να ζητήσετε συγγνώμη που θέσατε όρια, καθώς ο καθένας μπορεί να λέει τι θέλει να κάνει και τι δεν θέλει να κάνει.
Όταν έχουμε να κάνουμε με άτομα που ξεπερνούν ή παραβιάζουν επανειλημμένα τα προσωπικά μας όρια, τότε μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει ολόκληρη η φύση της σχέσης. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο όταν η σχέση είναι με κάποιον από τον οποίο δεν μπορούμε να ξεφύγουμε, όπως συναδέλφους και μέλη της οικογένειας.
Θέτοντας όρια στη δουλειά
Η διατήρηση υγιών ορίων στην εργασία γίνεται όλο και πιο δύσκολη με το ευέλικτο ωράριο εργασίας και την εξ’ αποστάσεως εργασία.
Ο καθορισμός ορίων στην εργασία ξεκινά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας συνέντευξης, όπου μπορείτε να καθορίσετε τα είδη εργασιακών πρακτικών που θα αποδεχτείτε, ιδιαίτερα την προσβασιμότητα κατά τις ώρες εργασίας, την εργασία εκτός ωραρίου και τη ρύθμιση της εργασίας εξ’ αποστάσεως.
Υγιή όρια στην εργασία
-Αξιολογήστε πρώτα τα προσωπικά σας όρια. Αυτά θα καθοριστούν από τις αξίες και τις προτεραιότητές σας. Εάν δεν είστε ξεκάθαροι για τα όριά σας, τότε είναι πολύ πιο εύκολο για τους άλλους να τα ξεπεράσουν ή να τα παραβιάσουν, οδηγώντας σας σε δυσφορία, άγχος, ακόμη και δυσαρέσκεια.
-Επικοινωνήστε απευθείας. Αποφύγετε να εμπλακείτε σε συζητήσεις μεταξύ των συναδέλφων σας αναφέροντας τη δυσαρέσκεια σας. Αυτό δεν θα σας βοηθήσει να καθορίσετε τα όρια, αλλά θα σας τραβήξει σε μία κατάσταση δράματος, που πραγματικά δεν εξυπηρετεί σε κάτι.
-Ενημερώστε τους άλλους πότε είστε διαθέσιμοι και πώς χειρίζεστε τα email που φτάνουν στα εισερχόμενά σας εκτός των ωρών εργασίας.
-Δημιουργήστε σαφείς δομές για την εργασία σας, ειδικά τις ώρες που αφιερώνετε σε εργασία που χρειάζεται απόλυτη προσήλωση, ενημερώνοντας τους συναδέλφους σας πότε δεν θέλετε να σας ενοχλούν.
-Διατηρήστε τις σχέσεις σας επαγγελματικές. Όσο δελεαστικό κι αν είναι να γίνετε καλύτεροι φίλοι με τους συναδέλφους, μπορεί να οδηγήσει σε θολά όρια και προβλήματα αργότερα.
-Αναθέστε την επιπλέον εργασία σε κάποιον άλλον όταν χρειάζεται για να διαχειριστείτε καλύτερα τον φόρτο εργασίας σας.
-Νιώστε άνετα λέγοντας όχι.
-Πάρτε ρεπό. Δικαιούστε εκτός από το να δουλεύετε και να ξεκουράζεστε. Οι διακοπές είναι πολύτιμες για την σωματική και πνευματική ανάπαυσή σας.
Διαβάστε επίσης:
Ο εσωτερικός σαμποτέρ